Nieliczne niemal nieistotne nieścisłości

Wracam do Andrew Wakefielda. Dla zapominalskich – faceta, który w 1998 opublikował w Lancecie badanie dwanaściorga dzieci, z którego to badania wysnuł wniosek o związku szczepionki MMR (odra, świnka, różyczka) z zapaleniem jelit i, co ważniejsze, z autyzmem. Co dało początek jednemu z popularniejszych i skuteczniejszych szkodliwych mitów antyszczepionkowych – że szczepionki jakoby wywołują autyzm.

Mitów, bo nikt nigdy więcej takiego związku nie wykazał, a gdy artykułowi Wakefielda przyjrzano się bliżej, skończyło się to wycofaniem się większości współautorów, naganą brytyjskiego General Medical Council dla Wakefielda za łamanie etyki (głównie za nieetyczne traktowanie pacjentów oraz konflikt interesów), wycofaniem artykułu przez Lancet,  a w końcu odebraniem Wakefieldowi prawa wykonywania zawodu.

Skuteczniejszych i szkodliwych mitów, bo niektórzy rodzice zaczęli unikać szczepień. Dzięki czemu mamy nowe epidemie odry i innych chorób.

Czemu do tego wracam? Bo British Medical Journal opublikował właśnie artykuł Briana Deera pod wiele mówiącym tytułem How the case against the MMR vaccine was fixed.

Brian Deer, nawiasem mówiąc, to brytyjski dziennikarz z niezłą listą dokonań w tematach biomedycznych. To człowiek, który dzięki wieloletniemu śledztwu zdemaskował Wakefielda, poczynając od wykrycia i ujawnienia, że Wakefield brał pieniądze od prawników starajacych się dobrać się do skóry producentom szczepionek. Warto na przykład zajrzeć do tekstu Deera w BMJ opisującego, jak to początkowe wyniki badań histopatologicznych próbek jelita owych dwunastu dzieci z Lanceta były w większości normalne. Jednak po „dokładniejszej analizie” wykonanej przez samego Wakefielda i współpracowników okazało się, że jedenaście z nich ma objawy zapalenia jelita.

Artykuł How the case against the MMR vaccine was fixed analizuje rozmaite rozbieżności między danymi z dokumetacji medycznej badanych dzieci i z wywiadów z rodzicami, a tym, co trafiło do Lanceta. Zainteresowanych szczegółami zapraszam do przeczytania całego artykułu w BMJ, poniżej przetłumaczone przeze mnie podsumowanie Jak sfałszowano związek [autyzmu z zapaleniem jelita i szczepionką] oraz wiele mówiąca Tabelka.

Jak sfałszowano związek

Artykuł w Lancecie przedstawiał serię 12 przypadków pacjentów pediatrycznych. Opisywał proponowany „nowy zespół chorobowy” złożony z zapalenia jelit i autyzmu o późnym rozwoju (regresywnego), które powiązano ze szczepionką MMR jako „wyraźnym czynnikiem wywołującym”. Jednak w rzeczywistości:

• Z dziewięciorga dzieci opisanych w artykule jako chorujące na autyzm regresywny u trojga nigdy nie zdiagnozowano autyzmu. Tylko jedno dziecko miało niewątpliwy autyzm regresywny.
• W artykule twierdzono, że wszystkie 12 dzieci były „uprzednio normalne”, podczas gdy występujące wcześniej problemy rozwojowe udokumentowano u pięciu z nich.
• Dokumentacja medyczna części dzieci, u których według artykułu objawy behawioralne wystąpiły w ciągu kilku dni od podania szczepionki MMR dowodzi, że w rzeczywistości objawy zaobserwowano kilka miesięcy po szczepieniu.
• W dziewięciu przypadkach normalne wyniki badania histopatologicznego jelita grubego (brak zmian lub niewielkie fluktuacje populacji komórek zapalnych) po „przeglądzie” dokonanym przez badaczy zostały zmienione na „niespecyficzne zapalenie jelit”.
• Rodzice jedenaściorga dzieci uważali, że za problemy ich dzieci odpowiedzialna jest szczepionka MMR, w artykule jednak podano, że twierdzili tak rodzice tylko ośmiorga pacjentów. Rodzice pozostałej trójki podali kilkumiesięczny odstęp między szczepieniem a wystąpieniem objawów – usunięcie tych zgłoszeń ułatwiło autorom pracy stworzenie wrażenia, że objawy występowały do 14 dni po szczepieniu.
• Pacjenci byli werbowani poprzez aktywistów zwalczających szczepionkę MMR, a całe badanie było zamówione i finansowane celem prowadzenia późniejszego procesu sądowego

 

Tabelka

Porównanie trzech kryteriów opisanych u badanych dzieci w artykule w Lancecie ze stanem w dokumentacji medycznej (DM), w tym pochodzącej ze szpitala Royal Free 

Nr pacjenta	Regresywny autyzm		Niespecyficzne zapalenie jelit		Pierwsze objawy kilka dni po MMR		Wszystkie trzy kryteria
	Lancet	DM*	Lancet	DM†	Lancet	DM‡	Lancet	DM
1	Tak	?	Tak	Tak	Tak	Nie	Tak	Nie
2	Tak	Tak	Tak	Tak	Tak	Nie	Tak	Nie
3	Tak	?	Tak	Nie	Tak	?	Tak	Nie
4	Tak	?	Tak	Nie	Tak	Nie	Tak	Nie
5	Tak	?	Tak	Nie	Nie	Nie	Nie	Nie
6	Tak	Nie	Tak	Tak	Tak	?	Tak	Nie
7	Tak	Nie	No	Nie	Tak	Nie	Nie	Nie
8	Nie	Nie	Tak	Nie	Tak	Nie	Nie	Nie
9	Nie	Nie	Tak	Nie	Nie	Nie	Nie	Nie
10	Nie	Nie	Tak	Nie	Nie	Nie	Nie	Nie
11	Yes	?	Tak	Nie	Tak	Nie	Tak	Nie
12	Yes	Nie	Tak	Nie	Nie	Nie	Nie	Nie
Razem	9/12	?6/12	11/12	3/12	8/12	?2/12	6/12	0/12

*Regresywne zaburzenie rozwoju – autyzm.

†Pracownia histologii szpitala Royal Free.

‡Pierwsze objawy behawioralne ≤14 dni po podaniu szczepionki MMR.